Serbska rěč so wuwiwa – Rěčny kućik z dr. Janu Šołćinej, dnja 09.02.2022 Rěčny kućik - dokelž a přetož

Njedawno so mje redaktorka wopraša, hač wobsteji rozdźěl mjez słowomaj dokelž a přetož. We wučbnicach a gramatikach namakach rozdźělne interpretacije. W šulskej gramatice Helmuta Faski „Pućnik po hornjoserbšćinje“ so wobě jako wjazawce wopisujetej, kotrež zahajitej hłownej sadźe podrjadowany dźěl, potajkim pódlansku sadu, kaž na př.: „Wostanu doma, dokelž so wonka dešćuje“, abo tež: „Wostanu doma, přetož so wonka dešćuje“. Pytanje w tekstowym korpusu pokazuje, zo wjazawka dokelž husćišo hač přetož - a wosebje w nowšich tekstach - wustupuje. Rozdźěle jewja so w słowoslědźe po konjunkcijomaj: słowo po přetož so wosebje wuzběhuje: „Wostanu dźensa doma, přetož wonka so dešćuje“. Ze słowom dokelž móže so sada zahajić: „Dokelž so wonka dešćuje, wostanu doma“, ale je mało přikładow z přetož na spočatku sady. Jedyn namakamy w modlitwje „Wótčenaš“: „Přetož twoje je kralestwo, a móc a sława na wěki“. A dokelž bě to nětko wjele gramatiki, hnydom skónču, přetož je dźeń dołhi a nam dźensa hišće wjele dźěła do rukow hlada.

Dr. Jana Šołćina