Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 15.12.2010 Što čini ćěsto?

Čas hodowneho pječwa tu je. Nimo poprjancow wšak znajemy wšitcy wosuški abo štricle. Tute pjeku so z droždźoweho ćěsta, kotrež ma wosebitosć, zo dyrbi po naměšenju chwilu na ćopłym městnje stać, zo bychu droždźe móhli je překisać a z pucherkami napjelnić. Za tutón proces maja Serbja, Horni kaž Delni samsne słowo, praja zo so ćěsto hiba, w dialekće tež: so hibje, delnjoserbsce pak: se gibjo abo giba. Hdyž při tym raz chwilu na te ćěsto hladamy, spóznajemy, kak je k tajkemu pomjenowanju přišło, wšak so ćěstowa dula wopradźe pohibuje, tych nastawacych pucherkow dla. W němčinje praji so hinak: „der Teig geht“ abo „geht auf“. Bohužel słyšiš po tutym přikładźe druhdy tež hižo w serbšćinje, zo ćěsto dźe.
Serbske so hibace ćěsto je tež mjez słowjanskimi rěčemi wosebitosć. Tak praja pólsce, zo ćěsto „rośnie“ – potajkim rosće, rusce ćěsto „поднимается“, potajkim so zběha, čěsce wone „kyne“, štož rěka telko, zo kipi, pola Słowakow pak ćěsto „kysne“ – potakim kisa. Słowjensce praji so, zo ćěsto „vzhaja“ – tomu by wotpowědowało serbsce, zo wone schadźa (kaž znajemy to wot słónca abo wot sywow). Motiw pohibowanja namakamy zwonka Łužicy jenož w póĺskich a w jednotliwych słowjenskich dialektach, tuž hladajmy, zo sej našu wosebitosć njeměrneho, so hibaceho ćěsta wobchowamy. Njech so wam wosušk derje poradźi.