Rěčny kućik 28.08.2024 z dr. Sonju Wölkowej: Rěčny kučik - jeja njesć

W poslednim času sym wospjet słyšała a čitała formulaciju, zo “ptački jeja lahnu”. Z konteksta pak wuchadźeše, zo dźěše skerje wo produkciju jejow – němsce “Eier legen”. Tola za to mamy w serbšćinje hinaši werb. Prajimy mjenujcy, zo na přikład kokoše jeja njesu. W dźěćacym spěwčku rěka tuž wo skludnych našich kokoškach, zo “njesu jejka za ludźi, kotrež derje słodźa”. Hdyž pak su jeja znjesene a leža w hnězdźe, potom přińdźe dalši krok: Ptačk na jejach syda – “er brütet die Eier aus”, a tu móže so tež rjec, zo ptačk lehnje. Tydźenje pozdźišo, hdyž so z jejow młodźata wudypaja, hraje werb lahnyć abo wulahnyć z refleksiwnym so swoju rólu. Potom wulahnu so ćipki, pilatka, huški abo druhe młode ptački, zwjetša hišće slepe a njelepe, ale za to z wulkim pyskom a ze sylnym hłosom, z kotrymž za picu žadaja. W přenjesenym zmysle pak móže tež čłowjek něšto wulahnyć – njech su to dobre ideje, žortne pryzle, złe njeskutki abo druhdy tež rěčne kućiki. Tola pola čłowjekow je to jednorišo hač pola ptačkow, woni njetrjebaja za to ani jeja njesć ani na nich sydać.

dr. Sonju Wölkowej