Rěčny kućik z dr. Sonju Wölkowej, dnja 29.11.2023 Rěčny kućik – Wo tym (nic přez to)

Dyrbimy raz přez to rěčeć, sy hižo raz přez to přemyslował? – Tajke wuprajenja słyšu dźeń a husćišo wosebje wot młódšich ludźi. To je za serbšćinu njewšědne wužiwanje prepozicije přez. Tradicionelnje wužiwa so w padach, hdyž mjenuje so wobsah přemyslowanjow, diskusijow abo rěčow w serbšćinje prepozicija wo z lokatiwom, potajkim: Dyrbimy raz wo tym rěčeć, sy hižo wo tym přemyslował. Ale zwotkel bjerje so tajke rozšěrjenje wužiwanja prepozicije přez něšto na kóšty wo něčim? Pozadk drje je tón, zo prajimy němsce ”über etwas sprechen”. Němskemu “über” pak wotpowěduje we wěstych padach serbske přez: “über die Brücke gehen” – přez móst hić, “über die Ufer treten” – přez brjohi stupać. Snano hraje tež wěstu rólu, zo wužiwa so prepozicija přez z akuzatiwom, a to je w serbšćinje jednoriši kazus – wšak kryje so wón husto z nominatiwom. Tola serbske přez a němske über so stoprocentnje njekryjetej. Dalše serbske wotpowědniki su na přikład nad abo wyše – powěsnu wobraz nad konopej abo wyše konopeja. Hdyž pak dźe wo temu abo wobsah rěčow abo myslow, wužiwamy prepoziciju wo – a tuž praju wam nětko: Derje zo smy raz wo tym rěčeli.

dr. Sonja Wölkowa